موسیقی سنتی چیست

موسیقی؛ هنر بیان احساسات به وسیله‌ی صداهاست، یک آهنگ آرام بخش و جذاب می‌تواند پایان پذیر خستگی روزانه شما باشد. آنجا که زبان از گفتن باز می‌ماند، موسیقی سنتی مامنی می‌شود برای روح و زبانی می‌شود برای بیان احساسات و ناگفته‌های ناشناخته…

موسیقی هرچه هست، سرچشمه‌ای از درون انسان دارد و مخلوقی است که از روح آدمی جان گرفته به روح آدمی جان می‌دهد. موسیقی یکی از نمادهای فرهنگی یک کشور محسوب می‌شود که در این گزارش به بررسی دو قطب اصلی و پرطرفدار سبک موسیقی در کشورمان می‌پردازیم.

سبک سنتی

موسیقی سنتی ایران از دستگاه‌ها، محلقات، متعلقات و گوشه‌های موسیقی تشکیل شده است. دستگاه از دو واژه‌ی «دست» و «گاه» به معنای زمان و نغمه تشکیل شده و به نوعی به موسیقی که با دست اجرا می‌شود اشاره می‌کند. یک دستگاه موسیقی از نظر قالب، قطعه‌ای کامل است و مانند سونات و سمفونی دارای قواعد و قسمتهای مختلفی است که با ساز و آوار اجرا می‌شود. در دستگاه‌ موسیقی ایرانی، آوار قسمت اصلی و مرکزی موسیقی است و قسمت‌های پیشین آواز و قسمت‌های بعدی آواز در حقیقت‌ به طور مقدمه یا خاتمه موسیقی به آن بستگی دارد.

علت محبوبت موسیقی اصیل ایرانی از مرزها فراتر رفته است و همراه هنرمندان ما که در این زمینه فعالیت می‌کنند، اجراهای داخل و خارج از کشور آنها با استقبال بسیار زیاد مردم مواجه می‌شود. علت این امر هم آن است که توالی از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی و انتخاب آن حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌دهد و یادآور روزهای گذشته و زندگی اصیل ایرانی در ذهن یک شنونده است.

موسیقی سنتی ایرانی، که با نام موسیقی اصیل ایرانی، موسیقی کلاسیک ایرانی و موسیقی دستگاهی نیز شناخته می‌شود، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از سال‌ها پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دلنشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل‌گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به «باربد» و «نکیسا» و «رامتین» اشاره کرد.

موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه و شش آواز است. هفت دستگاه ردیف موسیقی سنتی ایرانی عبارت‌اند از:

• دستگاه شور
• دستگاه سه‌گاه
• دستگاه چهارگاه
• دستگاه همایون
• دستگاه ماهور
• دستگاه نوا
• دستگاه راست‌پنج‌گاه

آواز (موسیقی ایرانی)

آواز معمولاً قسمتی از دستگاه مورد نظر است که می‌توان آن را دستگاه فرعی نامید. آواز از نظر فواصل با دستگاه مورد نظر یکسان یا شبیه بوده و می‌تواند شاهد یا ایست متفاوتی داشته باشد. به‌طور مثال آواز دشتی از متعلقات دستگاه شور و از درجه پنجم آن بوده و به عنوان مثال اگر شور سل را در نظر بگیریم، دارای نت شاهد و ایست «ر» می‌باشد.

بدین ترتیب در آواز شور ملودی با حفظ فواصل دستگاه شور روی نت «ر» گردش می‌کند و در نهایت روی همان نت می‌ایستد. به‌طور کلی هر آواز پس از ایست موقت روی ایست خودش، روی ایست دستگاه اصلی (در این‌جا شور) بازمی‌گردد. آوازهای متعلق به دستگاه موسیقی ایرانی ۵تا هستند و عبارت‌اند از:

• آواز ابوعطا، متعلق به دستگاه شور (درجه دوم)
• آواز بیات ترک (بیات زند)، متعلق به دستگاه شور، (درجه سوم)
• آواز افشاری، متعلق به دستگاه شور، (درجه چهارم)
• آواز دشتی، متعلق به دستگاه شور، (درجه پنجم)
• آواز بیات کرد، متعلق به دستگاه شور (درجه پنجم)
• آواز بیات اصفهان، متعلق به دستگاه همایون، (درجه چهارم)